26 lipca minęła dziesiąta rocznica śmierci docenta Jerzego Stodółkiewicza, długoletniego dyrektora Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN, długoletniego prezesa Polskiego Towarzystwa Astronomicznego.
Z perspektywy, jaką daje upływ czasu, można dziś coraz pełniej oceniać Jego wkład do astronomii, Jego zasługi jako wychowawcy i organizatora nauki, a także stratę, jaką dla polskiego środowiska astronomicznego stała się Jego przedwczesna śmierć. Najważniejszym wkładem Jerzego Stodółkiewicza w rozwój astronomii były wyniki Jego prac poświęconych dynamice układów gwiazdowych, a w szczególności badań dotyczących dynamicznej ewolucji gromad kulistych. W latach 80. był On jednym z pionierów nowoczesnych metod numerycznych w tej dziedzinie, zwłaszcza jeśli chodzi o rozwinięcie i zastosowanie metody Monte-Carlo. Stworzony przez Niego kod numeryczny (w przeciwieństwie do innych używanych w tym czasie modeli numerycznych) pozwalał na kompleksowe badanie ewolucji gromad kulistych pod wpływem różnorodnych procesów fizycznych, mających (zgodnie z ówczesną wiedzą teoretyczną) wpływ na ich ewolucję. Przeprowadzone przez Niego symulacje ewolucji gromad kulistych były unikatowe i do tej pory nie zostały przez nikogo powtórzone. Niestety, po śmierci docenta Jerzego Stodółkiewicza prace nad rozwojem metody Monte-Carlo zostały przerwane. Wysiłki naukowców zostały skierowane na rozwój metod numerycznych, które umożliwiały, mniejszym nakładem środków, badanie wyidealizowanych modeli gromad kulistych. Jednak bardzo szczegółowe obserwacje astronomiczne, przeprowadzone w latach dziewięćdziesiątych, wykazały, że modele te nie mogą sobie poradzić z bardzo złożonymi oddziaływaniami pomiędzy ewolucją gwiazd, dynamiką gwiazdową i zewnętrznym środowiskiem, w którym poruszają się gromady. Przyczyniło się to do ponownego zainteresowania metodą Monte-Carlo opracowaną przez Stodółkiewicza. Metoda ta, jak się wydaje, pozwoli bez użycia bardzo drogich superszybkich komputerów (specjalnego przeznaczenia) śledzić ewolucję rzeczywistych gromad kulistych. Opracowane przez Stodółkiewicza metody i uzyskane przezeń wyniki należą dziś do klasyki tego ważnego działu astrofizyki (ich obszerne omówienie można znaleźć w artykule w Postępach Astronomii, 36 [1988], str.157). Stanowią one podstawę tworzonego obecnie kodu numerycznego, który umożliwi odkrywanie tajemnic ewolucji gromad kulistych.
Dzięki swoim talentom i pracy, a w jeszcze większym stopniu dzięki swemu rozumieniu roli uczonego w społeczeństwie, Jerzy Stodółkiewicz wniósł ogromny wkład do rozwoju i popularyzacji nauki w Polsce. Był jednym z współtwórców, a w trudnych latach 1981–87 — dyrektorem Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN. Był utalentowanym wykładowcą, autorem podręcznika akademickiego Astrofizyka ogólna z elementami geofizyki oraz wielu artykułów popularnych, długoletnim redaktorem naczelnym Postępów Astronomii, promotorem i realizatorem wielu akcji w dziedzinie popularyzacji astronomii, wreszcie także inicjatorem działań zmierzających do podnoszenia poziomu nauczania astronomii w szkole średniej. Polskie środowisko astronomiczne do dziś zachowuje Go we wdzięcznej pamięci jako długoletniego prezesa Polskiego Towarzystwa Astronomicznego; na tę funkcję był wybierany aż siedmiokrotnie.
Tak się złożyło, że ta piękna i owocna działalność Jerzego Stodółkiewicza przypadła na czasy PRL-u, w szczególności na lata stanu wojennego, gdy praca na rzecz środowiska i dla dobra społeczeństwa oznaczała najczęściej działanie wbrew systemowi, a troska o zachowanie imponderabiliów wymagała wręcz przeciwstawiania się temu systemowi. Swoją działalnością — postawą i czynem — Jerzy Stodółkiewicz dawał niejednokrotnie świadectwo swoich głębokich zasad moralnych.
Wielka to szkoda, że Uczony i Obywatel tej miary nie dożył czasów, gdy Jego talent i praca służyłyby tworzeniu nowych wartości, a Jego zasady moralne stanowiłyby wzór dla nowego pokolenia.