19 stycznia minęło już 7000 dni od początku orbitowania ISS wokół Ziemi. Pierwszy moduł stacji - transportowa Zarya - poleciała na orbitę w listopadzie 1998 roku, pierwsza załoga odwiedziła stację, gdy ta składała się już z trzech modułów dwa lata później, w listopadzie 2000 roku. Obecnie w 2018 roku już 54. stała załoga zamieszkuje jedyną stałą bazę ludzi poza Ziemią.
Najważniejszym wydarzeniem ostatnich tygodni na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej był spacer przeprowadzony na zewnątrz kompleksu 23 stycznia. To jednak nie ostatnie styczniowe wyjście, a załoga przygotowuje się już do drugiego spaceru w tym roku, który odbędzie się w poniedziałek.
Oprócz przygotowania do spacerów załoga spędziła dużo czasu na badaniach naukowych. Badano m.in. wpływ oświetlenia na sen astronautów, działanie mikrograwitacji na funkcjonowanie mózgu i testowano specjalne bakterie, które mogą być wykorzystane do przyszłych systemów podtrzymywania życia w statkach kosmicznych.
Pierwszy spacer kosmiczny w 2018 roku
We wtorek 23 stycznia, para astronautów NASA wyszła na zewnątrz ISS, by dokonać wymiany jednej z końcówek chwytających ramienia robotycznego Canadarm2. Prace te były kontynuacją wyjść z października zeszłego roku. Poza ISS wyszedł Vande Hei, dla którego był to już 3. spacer oraz debiutant w tej roli Scott Tingle.
Wyjścia w październiku 2017 roku
- relacja z EVA-44 i EVA-45 w 37. odcinku Aktualności z ISS
- relacja z EVA-46 w 39. odcinku Aktualności z ISS
206. spacer kosmiczny na ISS rozpoczął się oficjalnie we wtorek 23 stycznia o 12:49 polskiego czasu. Cały spacer był poświęcony na wymianę końcówki LEE-B ramienia robotycznego Canadarm2. Ramię to zostało wysłane na stację w 2001 roku i od tego czasu pełni kluczową rolę w działaniu ISS. Do głównych zadań ramienia należą: zdalne prace konserwacyjne, przenoszenie astronautów podczas spacerów kosmicznych i przechwytywanie statków zaopatrzeniowych przylatujących do ISS.
Od kilku lat zaobserwowano zużywanie się mechanizmów chwytających LEE po obu stronach ramienia. Podjęto więc decyzję o wymianie ich na nowe. Pierwsza wymiana została zakończona z powodzeniem w październiku. Dzisiaj - nie bez problemów - przymocowano zapasowy egzemplarz mechanizmu chwytającego LEE-B.
Niestety po czasie okazało się, że w nowej końcówce nie działa jedna z dwóch linii kontrolnych, za pomocą których wysyła się sygnały sterujące do ramienia. To oznacza, że dopiero co zainstalowana końcówka będzie musiała zostać usunięta i wymieniona ponownie na starą. Mark Vande Hei i Norishige Kanai, których spacer kosmiczny ma się odbyć w poniedziałek zostali przypisani do wykonania wymiany zamiast wcześniej planowanej pracy.
Specjaliści od ramienia z Kanadyjskiej Agencji Kosmicznej jeszcze analizują informacje i być może uda się znaleźć jakieś rozwiązanie, by przywrócić poprawną pracę końcówki, jeśli będzie na to nadzieja, wówczas poniedziałkowy spacer może zostać przesunięty.
Wyjście astronautów zakończyło się o 20:13 polskiego czasu, po 7 godzinach i 24 minutach pracy.
Nauka na stacji
Po pracy związanej z powrotem kapsuły Dragon na Ziemię, astronauci wrócili do działań badawczych na pokładzie ISS. Norishige Kanai wykonał skany swojej szyi, ud, żyły wrotnej w okolicy wątroby i serca oraz zmierzył ciśnienie. To wszystko w ramach badania Vascular Echo, które ma dostarczyć informacji o wpływie przebywania w przestrzeni kosmicznej na układ krwionośny i serce. Astronauci poddają się stałym pomiarom przed, w trakcie i po misji kosmicznej, by rozwinąć sposoby przeciwdziałania negatywnym zmianom, jakie wywołuje przebywanie w kosmosie na układ krwionośny.
Na pokładzie stacji kontynuowane było badanie CARA-2, w którym sprawdza się na poziomie molekularnym możliwe powody, przez które rośliny rosną na orbicie trochę inaczej niż na Ziemi w podobnych warunkach. U podstawy widocznych zmian we wzroście korzeni w środowisku mikrograwitacji upatruje się podłoża genetycznego i tego jak rośliny wyczuwają kierunek oddziaływania grawitacyjnego.
Załoga w ostatnich dniach wykonała też demonstrację formacji kryształów za pomocą rozpuszczonych kryształów cukru. Inny sposób krystalizacji na orbicie i Ziemi jest pokazywany amerykańskim uczniom w ramach eksperymentu DreamXCG. Niektóre szkoły zostały wyposażone w ten sam sprzęt do badania formacji kryształów oraz dane z eksperymentu przeprowadzonego na stacji. Dzieci mogą się w ten sposób uczyć tego jak przebiega krystalizacja na orbicie w porównaniu do jej przebiegu na Ziemi.
Więcej informacji:
- oficjalny blog NASA dot. działań na ISS
- naukowe podsumowanie ostatnich działań na ISS
- relacja z pierwszego w 2018 roku spaceru kosmicznego na ISS (SFN)
Źródło: NASA/SFN
Na zdjęciu: Mark Vande Hei wykonujący autoportret podczas pierwszego spaceru kosmicznego w 2018 roku. Źródło: NASA.