Przejdź do treści

Przegląd słabych obiektów w mgławicy w Orionie

Część przeglądu teleskopu Hubble'a dla gwiazd o małej masie, brązowych karłów i planet w mgławicy Oriona. Każdy symbol identyfikuje parę obiektów, które można zobaczyć jako pojedynczą kropkę światła. Czerwony krąg to planety, pomarańczowy to brązowe karły, a żółte kropki planety. W lewym górnym rogu znajduje się para planet, które krążą wokół siebie bez gwiazdy macierzystej. Po środku, z prawej strony, znajduje się para brązowych karłów. Źródło: NASA , ESA, oraz G. Strampelli (STScI)

Wykorzystując Kosmiczny Teleskop Hubble’a do zagłębienia się w rozległy gwiezdny żłobek zwany mgławicą Oriona, astronomowie poszukiwali małych, słabych obiektów. To, co odkryli to największa jak dotąd populacja brązowych karłów – obiektów, które są bardziej masywne niż planety, ale nie świecą tak jak gwiazdy. Naukowcy zidentyfikowali siedemnaście par brązowy karzeł-czerwony karzeł, jedną parę brązowych karłów oraz jednego brązowego karła z planetą. Znaleźli także trzy olbrzymie planety, w tym układ podwójny, w którym dwie planety krążą wokół siebie bez obecności gwiazdy macierzystej.  

Brązowe karły są dziwną klasą ciał niebieskich – ich masa jest tak mała, że jądro nigdy nie staje się wystarczająco gorące, aby podtrzymać syntezę jądrową, która zasila gwiazdy. Zamiast tego brązowe karły z wiekiem ochładzają się i blakną. Pomimo swojej małej masy brązowe karły są ważnymi wskazówkami do zrozumienia, w jaki sposób tworzą się gwiazdy i planety, a także mogą być jednymi z najczęściej występujących obiektów w Galaktyce. Mgławica w Orionie znajduje się 1350 lat świetlnych stąd, jest zatem stosunkowo bliskim laboratorium do badania procesu powstawania gwiazd w szerokim zakresie – od obfitych gwiazd olbrzymów po maleńkie czerwone karły i nieuchwytne brązowe karły.

Ponieważ brązowe karły są zimniejsze niż gwiazdy, astronomowie użyli HST do ich identyfikacji, kierując się obecnością wody w ich atmosferach. Im masa obiektu jest mniejsza, tym gwiazda staje się coraz bardziej czerwona i słabsza. Trzeba ją zatem obserwować w podczerwieni, a w świetle podczerwonym najbardziej widoczną właściwością jest woda.

Jednak gorąca para wodna w atmosferze brązowego karła nie może być łatwo widoczna z Ziemi ze względu na absorbujące działanie pary wodnej w naszej atmosferze. Na szczęście Hubble znajduje się ponad ziemską atmosferą i widzi w bliskiej podczerwieni, która w łatwy sposób może wykrywać wodę na odległych światach.

Zespół Hubble’a zidentyfikował 1200 kandydatek na czerwonawe gwiazdy. Okazało się, że podzieliły się one na dwie populacje: te z wodą oraz te bez niej. Jasne gwiazdy zawierające wodę zostały potwierdzone jako słabe, czerwone karły. Natomiast mnóstwo słabszych, bogatych w wodę, swobodnie unoszących się brązowych karłów i planet w mgławicy Oriona to nowe odkrycie. Znaleziono również wiele gwiazd bez wody, które są gwiazdami tła w Drodze Mlecznej. Ich światło było poczerwienione przejściem przez pył międzygwiezdny, a zatem nie miało związku z badaniem zespołu.

Astronomowie poszukiwali także słabszych towarzyszy tych 1200 czerwonawych gwiazd. Ponieważ znajdują się tak blisko swoich gwiazd głównych, są niemożliwe do wykrycia przy użyciu standardowych metod obserwacji. Ale dzięki zastosowaniu unikalnej techniki  obrazowania wysokokontrastowego, opracowanej przez Laurenta Pueyo ze Space Telescope Science Institute, astronomowie byli w stanie analizować słabsze obrazy dużej liczby kandydatów na towarzyszy. 

Pierwsza analiza nie pozwoliła astronomom stwierdzić, czy obiekty te krążą wokół jaśniejszej gwiazdy, czy też ich bliskość na zdjęciu z Hubble’a jest wynikiem przypadkowego wyrównania. W konsekwencji analizowane są teraz jako kandydaci na towarzyszy. Jednak obecność wody w ich atmosferach wskazuje, że większość z nich nie może być gwiazdami na galaktycznym tle, a zatem muszą być brązowymi karłami lub towarzyszącymi egzoplanetami.

Eksperymentowaliśmy z metodą przetwarzania obrazu o wysokim kontraście, którą astronomowie wykorzystują od lat – zwykle używamy jej do wyszukiwania bardzo słabych planet w sąsiedztwie pobliskich gwiazd. Tym razem postanowiliśmy połączyć nasze algorytmy ze stabilnością Hubble’a, aby zbadać otoczenie setek bardzo młodych gwiazd w każdym pojedynczym naświetlaniu uzyskanym w przeglądzie Oriona. Okazuje się, że nawet jeżeli nie osiągniemy głębokiej czułości dla pojedynczej gwiazdy, sam rozmiar próbki pozwolił nam uzyskać niespotykany dotąd statystyczny obraz młodych egzoplanet i towarzyszy brązowych karłów w Orionie – mówi Pueyo.

Dzięki połączeniu dwóch unikalnych technik badawczych przegląd dostarczył obiektywnej próbki nowo uformowanych źródeł o małej masie – zarówno rozproszonych w polu, jak i towarzyszy innych obiektów o małej masie. 

Więcej:
Hubble Finds Substellar Objects in the Orion Nebula

Źródło: HST

Opracowanie: Agnieszka Nowak

Na zdjęciu: Część przeglądu teleskopu Hubble'a dla gwiazd o małej masie, brązowych karłów i planet w mgławicy Oriona. Każdy symbol identyfikuje parę obiektów, które można zobaczyć jako pojedynczą kropkę światła. Czerwony krąg to planety, pomarańczowy to brązowe karły, a żółte kropki planety. W lewym górnym rogu znajduje się para planet, które krążą wokół siebie bez gwiazdy macierzystej. Po środku, z prawej strony, znajduje się para brązowych karłów. Źródło: NASA , ESA, oraz G. Strampelli (STScI)

Reklama