Przejdź do treści

Spojrzenie na wrześniowe niebo

"Jaki pierwszy wrzesień  - taka będzie jesień" -  to przysłowie budzi nadzieję na to, iż po gorącym lecie czeka nas czas pięknej, stabilnej i prawdziwie jesiennej pogody. Wrzesień związany jest z powrotem dzieci i młodzieży do szkół, a na niebie to okres równowagi między długością dnia i nocy. Te ostatnie są już coraz dłuższe i często bezchmurne, co sprzyja obserwacjom astronomicznym. Wiele ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na wrześniowym niebie. Postarajmy się koniecznie wykorzystać, będąc z dala od miejskich świateł, wolny wieczór lub wczesny ranek, aby chociaż przez chwilę spojrzeć w rozgwieżdżone niebo i podziwiać gołym okiem Drogę Mleczną - naszą Galaktykę, rozciągającą się przez cały nieboskłon, od północnego zachodu do południowego wschodu.

Słońce

Przez całe lato Słońce w swej wędrówce po Ekliptyce systematycznie podążało ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja - czyli wysokość nad równikiem - malała, a dni stawały się  coraz krótsze. Nad ranem, 23 września o godz. 03.54, Słońce znajdzie się na równiku niebieskim, w punkcie Wagi.  Następnie przejdzie z półkuli północnej nieba na południową i tym samym rozpocznie się astronomiczna Jesień. W tym miesiącu w Małopolsce dzień skróci się aż o 107 minut! Jednak skutkiem istnienia zjawiska refrakcji w atmosferze ziemskiej (wszystkie obiekty na niebie widzimy wyżej, niż są one w rzeczywistości) faktyczne zrównanie długości dnia z nocą będzie możliwe do obserwacji dopiero 25 września.

Jeśli chodzi o stan aktywności magnetycznej naszej gwiazdy, to w tym miesiącu należy się spodziewać braku lub ewentualnie małej ilości plam, pochodni, czy protuberancji na jej tarczy. Słońce weszło w stan minimalnej aktywności pomiędzy 24 a 25 cyklem jedenastoletniej zmienności.

Księżyc

Ciemne, bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, wystąpią na przełomie pierwszej i drugiej dekady września. Księżyc rozpocznie ten miesiąc po sierpniowej pełni, podążając do ostatniej kwadry, która przypadnie w dniu 3 IX o godz. 04.37. Nów przypada na 9 IX o godzinie 20.01, pierwsza kwadra – 17 IX o 01.15, i pełnia – 25 IX o 04.52. Księżyc znajdzie się w perygeum (najbliżej Ziemi) 8 IX, a w apogeum (najdalej od nas) będzie 20 IX. Natomiast na godzinę przed ostatnią kwadrą w dniu 3 IX Księżyc zakryje Aldebarana, najjaśniejszą gwiazdę w konstelacji Byka. U nas, nad ranem tego dnia, widoczne będzie jednak tylko ich zbliżenie na niebie.

Widoczność planet

Merkurego możemy obserwować bardzo nisko nad horyzontem porannego nieba, tylko w pierwszym tygodniu września. Potem skryje się on w promieniach Słońca. Natomiast Wenus jako Gwiazda Wieczorna króluje nisko na zachodnim niebie, zachodząc ponad godzinę po Słońcu, a z upływem dni będzie widoczna coraz niżej nad horyzontem. W dniu 2 września zbliży się do Spiki, najjaśniejszej gwiazdy w konstelacji Panny, na odległość półtora stopnia. Wieczorem 21 września osiągnie maksimum swej jasności na niebie.

Czerwonawego Marsa po lipcowej opozycji będzie można obserwować przez całą noc, w gwiazdozbiorze Koziorożca. Ponadto 20 września zbliży się do niego na odległość 5 stopni Księżyc. Jowisz gości w gwiazdozbiorze Wagi, dostrzeżemy go nad południowo-zachodnim horyzontem. W dniu 14 IX zbliży się do niego Księżyc. Natomiast Saturn, przystrojony w pierścienie, świeci na tle gwiazdozbioru Strzelca, a dostrzeżemy go przez cały miesiąc na wieczornym niebie, aż do północy. 17 września do planety zbliży się na odległość 2 stopni Księżyc, będący dzień po pierwszej kwadrze. Uran będzie widoczny prawie przez całą noc w gwiazdozbiorze Byka, bowiem dopiero w dniu 24 X będzie on w opozycji do Słońca. W gwiazdozbiorze Wodnika przez całą noc można obserwować Neptuna, który 7 IX będzie  w opozycji do Słońca,  ale do jego obserwacji trzeba się już posłużyć chociażby małą lunetką.  

Księżyc i jego zbliżenia do planet możemy obserwować między innymi w Młodzieżowym Obserwatorium Astronomicznym w Niepołomicach, przy ul. Mikołaja Kopernika 2 (tel. 12-281-15-61) - szczególnie w dniu Małopolskiej Nocy Astronomicznej przypadającej na 29 września.
                                              

Opracowanie: dr Adam Michalec (Niepołomicea, 22 sierpnia 2018), Elżbieta Kuligowska

 

Na zdjęciu: wrześniowe niebo ponad Wielkim Jeziorem Słonym w USA. Źródło: APOD, Credit & Copyright: Michael Wilson

Reklama