20 listopada 2004 roku należący do NASA kosmiczny teleskop Swift został wystrzelony z Przylądka Canaveral na pokładzie rakiety Boeing Delta II. Celem misji było przede wszystkim badanie rozbłysków gamma (GRB), m. in. by poznać ich dokładną naturę. Rozbłyski gamma to najjaśniejsze eksplozje w całym Kosmosie. Większość z nich pojawia się wtedy, gdy masywnej gwieździe kończy się paliwo jądrowe i pod wpływem własnej grawitacji zapada się przemieniając się w czarną dziurę. Czarna dziura następnie powoduje powstanie strug cząstek, tzw. dżetów, które przebijają się przez zewnętrzne otoczki gwiazd z prędkością bliską prędkości światła.
Astronomowie użyli jeden z instrumentów zainstalowanych na pokładzie satelity Swift do stworzenia szczegółowego przeglądu w zakresie ultrafioletowym Dużego i Małego Obłoku Magellana, dwóch najbliższych nam galaktyk. Prawie milion źródeł promieniowania UV zostało zidentyfikowanych, które widoczne są na mozaice 2.200 zdjęć wykonanych przez instrument UVOT (ang. The UltraViolet and Optical Telescope). Aby powstał obraz o wielkości 160-megapikseli potrzebne były obserwacje trwające łącznie 5,4 dnia. Zdjęcia zostały wykonane w zakresie od 160 do 330 nm. Wykonanie obserwacji w tym zakresie możliwe jest tylko przez teleskop znajdujący się poza atmosferą Ziemi, ponieważ ta niemal całkowicie pochłaniane promieniowanie UV. Rozdzielczość kątowa wynosi 2,5 minuty łuku, zaś sam Wielki Obłok Magellana rozciąga się na około 14.000 lat świetlnych.
Wszechświat w zakresie UV wygląda zupełnie inaczej niż w zakresie widzialnym, ponieważ gwiazdy podobne do Słońca świecą znacznie słabiej w ultrafiolecie.
Dzięki obserwacjom w zakresie UV możliwe staje się badanie bardzo gorących gwiazd oraz obszarów, w których rodzą się nowe gwiazdy. Poza UVOTem nie ma teleskopu, który mógłby wykonać przegląd tak szerokiego pola z tak wysoką rozdzielczością i to w wielu podzakresach promieniowania UV.
Na pokładzie satelity Swift, oprócz instrumentu UVOT, działają również XRT (ang. X-ray Telescope) pracujący w miękkim zakresie rentgenowskim (od 0.3 do 10 keV), a także BAT (ang. Burst Alert Telescope) posiadający szerokie pole widzenia wynoszące 2 steradiany (czyli ok. 15% powierzchni całego nieba) obserwujący w zakresie twardego promieniowania X (od 15 do 150 keV).
Opiekę nad satelitą Swift sprawują głównie Pennsylvania State University wraz z Centrum Lotów Kosmicznych imienia Roberta H. Goddarda, a także instytucje z Wielkiej Brytanii, Włoch oraz Niemiec i Japonii.
Źródło: Nasa.gov
Opracowanie: Hubert Siejkowski
(Tekst ukazał się pierwotnie w serwisie edukacyjnym PTA Orion, którego zasoby zostały włączone do portalu Urania)
Na zdjęciu: Mozaika 2.200 zdjęć wykonanych przez satelitę Swift w zakresie UV złożona w jeden obraz przedstawiający Wielki Obłok Magellana. Źródło: NASA/Swift/S. Immler (Goddard) and M. Siegel (Penn State)
